Direct naar inhoudDirect naar contactgegevens

Sociale veiligheid op een nieuwe manier in beeld gebracht

In sommige wijken met weinig geregistreerde criminaliteit en weinig overlast voelen bewoners zich toch onveilig. Ook zijn er wijken met veel criminaliteit, maar wonen de slachtoffers niet in die wijk. Dit is een reden om niet langer aan één cijfer voor de veiligheid in een wijk of gebied vast te houden. In plaats daarvan worden vanaf 2021 verschillende cijfers (indexen) naast elkaar gepresenteerd, die ieder een ander aspect van sociale veiligheid belichten. Deze nieuwe indexen vervangen de Veiligheidsindex, die van 2014 tot en met 2020 berekend werd.

Het doel van de nieuwe indexen is om een beeld te schetsen van de sociale veiligheid in een wijk, dit te vergelijken met andere wijken en door de tijd heen te volgen. Nieuwe trends en ontwikkelingen in het veiligheidsdomein, inzichten in het gebruik van de Veiligheidsindex en een vernieuwde (landelijke) Veiligheidsmonitor zijn aanleiding geweest om te komen tot de nieuwe veiligheidsindexen.

Onderzoek en Statistiek ontwikkelde de nieuwe indexen in samenwerking met de directie Openbare Orde en Veiligheid, de regiogemeenten, de politie-eenheid Amsterdam en het Openbaar Ministerie. De vier vernieuwde indexen zien er als volgt uit:

1. Geregistreerde criminaliteitsindex. Deze index bestaat uit politiecijfers (misdrijven) over high impactcriminaliteit (zoals overvallen, straatroof en bedreiging) en veelvoorkomende criminaliteit (zoals zakkenrollerij, fietsendiefstal en drugshandel).

2. Gerapporteerd slachtofferschap index. Deze index bestaat uit antwoorden op vragen uit de Veiligheidsmonitor over ervaren slachtofferschap van criminaliteit. Ook in deze index wordt onderscheid gemaakt naar high impact slachtofferschap en veelvoorkomend slachtofferschap. Daarnaast wordt in deze index slachtofferschap van digitale criminaliteit meegenomen, zoals hacken, identiteitsfraude en phishing.

3. Ervaren overlastindex. In deze index worden overlastmeldingen van bewoners bij de politie en/of de gemeente en antwoorden op vragen uit de Veiligheidsmonitor over overlast gecombineerd. Deze index bestaat enerzijds uit personenoverlast (onder andere jeugdoverlast en geluidsoverlast) en anderzijds uit verloedering (onder andere rommel op straat, onderhoud van straatverlichting en hoe schoon/vies een buurt is).

4. Onveiligheidsbelevingsindex. Deze index is volledig gebaseerd op enquêtegegevens uit de Veiligheidsmonitor met vragen over onveiligheidsgevoelens, risicoperceptie en vermijdingsgedrag.

Vergelijking met basisjaar

De vier indexen worden drie keer per jaar voor 115 wijken in de veilgheidsregio Amsterdam-Amstelland berekend (gemeenten Amsterdam, Aalsmeer, Amstelveen, Diemen, Ouder-Amstel en Uithoorn) en gaan steeds over de voorgaande twaalf maanden. De eerste berekening gaat over 2021, het basisjaar. Om vergelijking door de tijd en met andere wijken mogelijk te maken zijn de indexscores in dat jaar op 100 gesteld. Elke wijkscore wordt bij iedere meting afgezet tegen deze basiswaarde. Zo is eenvoudig te zien wat de ontwikkelingen zijn op verschillende veiligheidsaspecten en welke wijken hoger of lager scoren dan het regiogemiddelde. Hoe de nieuwe veiligheidsindexen zijn opgebouwd, is terug te lezen in het verantwoordingsdocument.  

De eerste resultaten: Veiligheid in beeld

Met de nieuwe indexen is ook het dashboard vernieuwd waarin de indexscores zichtbaar zijn. De resultaten over 2021 laten een divers beeld zien: hoe een wijk scoort is afhankelijk van de index waarnaar gekeken wordt. Om een voorbeeld te noemen: de wijk Museumkwartier heeft in 2021 op de geregistreerde criminaliteitsindex een indexcijfer van 165, op de gerapporteerd slachtofferschap index is er een score van 103 en op de onveiligheidsbelevingsindex een score van 86. In deze wijk worden relatief meer misdrijven geregistreerd dan in de rest van de regio. Toch is het aandeel bewoners dat slachtoffer werd van verschillende vormen van criminaliteit niet veel hoger dan het regiogemiddelde en voelen bewoners zich ook relatief veilig in deze wijk.