Niveauoverstap en schoolwisselingen in het voortgezet onderwijs

In de monitor schoolloopbanen voortgezet onderwijs brengt Onderzoek en Statistiek (O&S) de onderwijsloopbanen van Amsterdamse leerlingen in kaart, vanaf het moment dat ze een basisschooladvies ontvangen en de overstap maken naar de middelbare school tot aan het behalen van een diploma. In deze factsheet staat het diplomamoment centraal. Hoeveel leerlingen halen een diploma op het niveau van het basisschooladvies? En hoeveel leerlingen zijn van niveau en van school gewisseld? Daarnaast wordt in beeld gebracht hoeveel leerlingen van school wisselen tijdens hun schoolloopbaan.

Niveauwisselingen tijdens de schoolloopbaan

Het meest recente cohort dat we kunnen volgen tot aan het diploma bestaat uit leerlingen die in schooljaar 2014/’15 op de middelbare school zijn gestart. Driekwart van deze leerlingen haalde een diploma op het niveau van het basisschooladvies. Het aandeel leerlingen dat een lager diploma haalt dan het advies neemt af, dit zien we het sterkst terug onder leerlingen met een advies voor vmbo-k en vmbo-t.

Het aantal leerlingen dat van niveau wisselt tijdens de schoolloopbaan verschilt per schooltype. Leerlingen halen het vaakst een hoger diploma op scholen waar het niveau van hun schooladvies het laagste is dat wordt aangeboden. Dit is bijvoorbeeld het geval voor vmbo-t-leerlingen op vmbo-t/havo-scholen en op vmbo-t/havo/vwo-scholen. Andersom stromen leerlingen het vaakst af op scholen waar het niveau van hun schooladvies het hoogste is dat wordt aangeboden. Dit geldt bijvoorbeeld voor vmbo-t leerlingen op vmbo-b/k/t-scholen. De kans om op- of af te stromen hangt niet alleen af van het schooltype maar verschilt ook per leerling. Wanneer we rekening houden met de eindtoetsscore van leerlingen, het geslacht en hun sociaaleconomische achtergrond (gemeten door het opleidingsniveau van hun ouders) dan zien we dat het effect van schooltype iets minder groot wordt op de kans om op- of af te stromen.

Schoolwisselingen tijdens de schoolloopbaan

Gemiddeld wisselen twee op de tien leerlingen van school tot en met de vierde klas. Dit aandeel is redelijk stabiel over de tijd. Leerlingen met een havo-advies wisselen het vaakst van school. Het aandeel schoolwisselaars is het grootst op scholen waar leerlingen alleen kunnen doorstromen. Dit geldt voor alle niveaus. De helft van alle schoolwisselaars wisselt van school na de eerste klas.

Het aandeel jongens en meisjes dat van school wisselt verschilt aanzienlijk van elkaar en hangt samen met het niveau van het basisschooladvies. Onder leerlingen met een advies voor havo, havo/vwo of vwo hebben jongens een grotere kans om van school te wisselen dan meisjes, ook wanneer rekening wordt gehouden met het opleidingsniveau van ouders en het schooltype waar ze naartoe gaan. Onder leerlingen met een advies voor vmbo-b, vmbo-b/k of vmbo-k wisselen meisjes juist vaker van school dan jongens. Jongens stromen bij een schoolwisseling vaker af, meisjes stromen vaker op.

Ook het opleidingsniveau van ouders speelt een rol, leerlingen met hbo/wo-opgeleide ouders wisselen minder vaak van school dan leerlingen met anders opgeleide ouders. Dit zien we alleen terug onder leerlingen met een advies voor havo, havo/vwo of vwo.

Monitor schoolloopbanen voortgezet onderwijs

O&S heeft in een andere factsheet gekeken naar de ontwikkeling in basisschooladviezen die worden afgegeven in groep 8. Er wordt ook onderzoek gedaan naar het aantal leerlingen dat diploma’s stapelt in het voortgezet onderwijs en hun vervolgonderwijs, deze factsheet verschijnt naar verwachting in het voorjaar van 2023.

Wilt u meer weten over de schoolloopbanen van Amsterdamse middelbare scholieren? Met het interactieve schoolloopbanen dashboard kunt u zelf aan de slag met het beantwoorden van uw onderzoeksvraag.

Correctie 12 januari 2023:

In de eerdere versie zijn alle leerlingen die examen hebben gedaan tot gediplomeerden gerekend, in plaats van alleen de geslaagde leerlingen. Daarnaast werd naar leerlingen woonachtig in Amsterdam gekeken in plaats van schoolgaande leerlingen in Amsterdam. Dit heeft geen gevolgen voor de beschreven uitkomsten, maar is voor de nauwkeurigheid aangepast.