Huishoudens die een laag inkomen hebben in combinatie met hoge energiekosten en/of in slecht geïsoleerde woningen wonen, kunnen te maken krijgen met energiearmoede. Dit kan leiden tot mentale en fysieke gezondheidsproblemen. In 2023 kampte bijna 7 procent van de Amsterdamse huishoudens met energiearmoede. Dat aandeel is hoger dan gemiddeld in Nederland (4,8 procent).

O&S heeft onderzocht in welke mate energiecoaching van stichting !WOON en energiedisplays effectief energiearmoede tegengaan bij kwetsbare huishoudens in Amsterdam. Dit hebben we gedaan door eerst een literatuuronderzoek uit te voeren. Daarnaast hebben we acht Amsterdamse huishoudens geïnterviewd die hulp hebben gekregen van een energiecoach en/of een energiedisplay hebben ontvangen. Deze interviews geven een inkijk in de ervaring van een aantal inwoners.

Sommige huishoudens zijn zich niet bewust van hun energieverbruik en hun energiekosten. Dit gebrek aan energiebewustzijn versterkt energiearmoede. Energiecoaching en energiedisplays kunnen helpen om hen energiebewuster te maken. Maar uit eerder onderzoek blijkt dat coaching en energiedisplays niet de meest effectieve maatregelen zijn om energiearmoede of energieverbruik terug te brengen op grote schaal. Volgens ander onderzoek kunnen energiecoaching en energiedisplays wel degelijk effect hebben, mits de juiste doelgroep goed gecoacht wordt en passende dienstverlening ontvangt.

De Amsterdamse huishoudens die zijn geïnterviewd, hebben energiecoaching bij !WOON aangevraagd vanwege gestegen energiekosten, tochtproblemen of interesse in energiebesparing. Uit de interviews blijkt dat er verschillende factoren zijn die de effectiviteit van energiecoaching en de energiedisplays beperken. Zo zijn niet alle huishoudens even gemotiveerd om hun energieverbruik te monitoren of aan te passen. Een tweede factor is dat de huishoudens hun energieverbruik vóór het gesprek vaak al flink hebben teruggebracht. Er is daardoor weinig ruimte voor verbetering. Ook speelt mee dat sommige bewoners niet begrijpen hoe ze de energiedisplays correct moeten gebruiken.

Al uit eerder onderzoek door !WOON bleek dat huishoudens die hulp kregen van een energiecoach, het moeilijk vonden om het advies op te volgen. Uit het huidige onderzoek blijkt dat er geen specifiek advies is dat moeilijk op te volgen is. De huishoudens hebben verschillende redenen waarom het soms niet lukt om de adviezen uit te voeren. Zo geven sommige bewoners aan dat zij de meeste maatregelen al vóór het gesprek toepasten.

Wel versterken de energiecoaches bestaand energiebesparend gedrag. Ze kunnen ook helpen onveilige situaties te voorkomen. Zo leggen de coaches uit dat het onverstandig is om de verwarming helemaal uit te schakelen, omdat dat schimmel kan veroorzaken.

Meer aandacht voor energiecontract en herhaalbezoeken

Sommige bewoners hebben moeite om hun energierekeningen te begrijpen of een voordelig energiecontract te kiezen. Hierdoor betalen zij mogelijk meer dan nodig. Het zou deze bewoners helpen als zij uitleg en begeleiding krijgen op gebied van de energierekening en de keuze voor een energieleverancier. Uit onze interviews blijkt dat de energiecoaches hier weinig aandacht aan hebben besteed. Het zou nuttig zijn als de bewoners hier meer informatie over zouden krijgen.

Uit eerder onderzoek van TNO in 2024 bleek dat energiehulp vaak pas effectief is bij twee of meer huisbezoeken. In de huidige situatie worden huishoudens maar één keer bezocht. Daarnaast neemt de nieuwswaarde en aandacht voor een energiedisplay vaak af na de eerste drie maanden. Dit zou een goed moment zijn voor een herhaalbezoek om te controleren of de huishoudens het display goed begrijpen en of er voldoende motivatie is om het display te gebruiken.