In schooljaar 2022/’23 gingen ruim 61.700 leerlingen in Amsterdam naar een basisschool voor het regulier of speciaal basisonderwijs (primair onderwijs). Daarnaast gingen 46.330 leerlingen naar een middelbare school (voortgezet onderwijs). Zowel in het primair als voortgezet onderwijs stijgt al langere tijd het aandeel leerlingen met ouders die een hbo- of wo-opleiding hebben gehad. In schooljaar 2022/’23 had 55 procent van de leerlingen in het primair en voortgezet onderwijs hbo-/wo-opgeleide ouders. In schooljaar 2012/’13 was dit 44 procent in het primair en 38 procent in het voortgezet onderwijs.

Zowel in het primair als voortgezet onderwijs hebben zes van de tien leerlingen een migratieachtergrond. Vooral het aandeel leerlingen met een Europese migratieachtergrond is in de laatste tien jaar gegroeid. Leerlingen zonder migratieachtergrond en leerlingen met een Europese migratieachtergrond hebben vaker ouders met een hbo- of wo-opleiding dan leerlingen met een andere migratieachtergrond. Onder leerlingen met een migratieachtergrond in het primair onderwijs is het aandeel met hbo-/wo-opgeleide ouders gestegen. Bij leerlingen zonder migratieachtergrond stabiliseert dit aandeel juist. In het voortgezet onderwijs stijgt het aandeel leerlingen met hbo-/wo-opgeleide ouders onder alle groepen.

Meer scholen met veel leerlingen met hbo-/wo-opgeleide ouders

De stijging van het aandeel leerlingen met hbo-/wo-opgeleide ouders in Amsterdam zien we terug in de samenstelling van de scholen. O&S onderzocht in hoeverre leerlingen gesegregeerd naar school gaan. Hiervoor zijn Amsterdamse scholen ingedeeld in groepen op basis van het aandeel leerlingen met hbo-/wo-opgeleide ouders. Daarna is gekeken hoe de leerlingenpopulatie over deze scholen is verdeeld. Er zijn steeds minder scholen met heel weinig leerlingen met ouders die hbo- of wo-opgeleid zijn (20 procent of minder). Hierdoor is het totaal aantal leerlingen dat naar dit type gesegregeerde school gaat ook gedaald, zowel in het primair als in het voortgezet onderwijs. Kinderen van hbo-/wo-opgeleide ouders zijn daarentegen steeds meer gaan clusteren op scholen. In 2022/’23 zat ongeveer een kwart van de scholieren op scholen met heel veel leerlingen die hbo-/wo-opgeleide ouders hebben (meer dan 80 procent). Tien jaar eerder ging het in het primair onderwijs nog om 12 procent en in het voortgezet onderwijs om 2 procent.

De segregatie in het primair onderwijs hangt samen met het onderwijsconcept en denominatie. Vooral de Vrije school en het Montessorionderwijs springen eruit als concepten die veel kinderen van hbo-/wo-opgeleide ouders trekken. Scholen zonder concept zitten vaker op of onder het gemiddelde van de stad. Scholen met de denominatie Islamitisch of Protestants- Katholiek Christelijke samenwerking hebben juist weinig leerlingen ouders met een hbo- of wo-opleiding.

De segregatie in het voortgezet onderwijs hangt samen met de niveaus die op de scholen worden aangeboden. Met name op categorale vwo-scholen ligt het aandeel leerlingen met hbo-/wo-opgeleide ouders erg hoog. De categorale vwo-scholen in Amsterdam dragen volgens landelijk onderzoek het meeste bij aan segregatie in het voortgezet onderwijs (bron: KBA Nijmegen, Een grijs gebied, 2023). Dit geldt in Amsterdam meer dan in de andere G4 steden.

Over de segregatiemonitor

De gemeente Amsterdam vindt het belangrijk dat kinderen van diverse achtergronden elkaar ontmoeten op school (bron: Amsterdams Akkoord, 2022). In opdracht van Onderwijs, Jeugd, Zorg en Diversiteit maakt Onderzoek en Statistiek daarom de segregatiemonitor voor het primair en voortgezet onderwijs.

In deze monitor wordt de stand van zaken rond onderwijssegregatie en de ontwikkelingen hierin in kaart gebracht. Met onderwijssegregatie wordt de ongelijke verdeling van leerlingen over scholen op basis van sociaaleconomische, etnische of andere kenmerken bedoeld (bron: Ball, Class Strategies and the Education Market: The Middle Classes and Social Advantage, 2003).