Slachtofferschap en meldingsbereidheid online criminaliteit 2023
- Publicatie
- augustus 2024
De afgelopen jaren is online criminaliteit toegenomen. Onder online criminaliteit vallen bijvoorbeeld delicten als hacken, phishing of shamesexting. In 2023 heeft 17 procent van de Amsterdammers aangegeven slachtoffer te zijn geworden van een of meer vormen van online criminaliteit.
Er zijn weinig verschillen tussen Amsterdammers van verschillende leeftijden en met verschillende opleidingsniveaus: iedereen is potentieel slachtoffer van online criminaliteit. Toch is de meldingsbereidheid laag. Van de Amsterdammers die in 2023 aangaven slachtoffer te zijn geworden, heeft 39 procent melding gemaakt bij een of meerdere instanties en 17 procent heeft aangifte gedaan bij de politie. Dit blijkt uit de Veiligheidsmonitor Amsterdam-Amstelland.
Een eerdere publicatie van Onderzoek & Statistiek over cijfers van 2021, liet zien dat online criminaliteit zorgt voor nieuwe mogelijkheden om slachtoffers te maken. Toen werd 18 procent van de Amsterdammers slachtoffer van online criminaliteit. Nieuwe analyses laten zien dat in 2023 17 procent van de Amsterdammers aangeeft slachtoffer te zijn geweest van een of meerdere vormen van online criminaliteit. De meeste Amsterdammers (7 procent) werden slachtoffer van een vorm van aankoopfraude (oplichting bij het kopen via internet).
De eerdere publicatie stelde vast dat het niet mogelijk is om een eenduidig risicoprofiel vast te stellen voor online slachtofferschap. Het gebruik van online platforms en risicovol gedrag online veroorzaken wel een hogere kans op slachtofferschap. In 2023 werden Amsterdammers van 55 jaar en ouder iets minder vaak slachtoffer van online criminaliteit, maar verschillen met andere leeftijdscategorieën zijn klein. Ook tussen Amsterdammers met verschillende opleidingsniveaus zijn nauwelijks verschillen in slachtofferschap van online criminaliteit in 2023. Hbo-/wo-opgeleiden werden in 2023 wel minder vaak slachtoffer van online criminaliteit in vergelijking met 2021.
Veel online criminaliteit niet gemeld
Van de slachtoffers van online criminaliteit maakte 39 procent een melding bij één of meerdere instanties en 17 procent heeft aangifte gedaan bij de politie. Deze lage meldings- en aangiftebereidheid zorgt voor een groot dark number voor deze vorm van criminaliteit: veel online criminaliteit wordt niet zichtbaar doordat slachtoffers zich niet melden bij de politie. Dit maakt het lastig voor politie en instanties om zicht en grip te krijgen op online criminaliteit.
Hbo/wo-opgeleiden deden vaker aangifte bij de politie dan basisopgeleiden. De meest genoemde reden om geen aangifte te doen van online criminaliteit is dat slachtoffers er niet aan hebben gedacht of het niet belangrijk genoeg vonden of dat het niets helpt. Redenen zoals schuld, schaamtegevoelens en angst voor wraak zijn minder vaak genoemde redenen om geen aangifte te doen. Meer kennis en kunde bij de politie kan zorgen voor een betere opsporing en uiteindelijk wellicht leiden tot een hogere meldingsbereidheid.