De Gemeente Amsterdam zet in op groen dat bijdraagt aan het sociaal welzijn en de gezondheid van bewoners, de natuur en klimaatadaptatie. De Monitor Groen brengt niet alleen in kaart hoeveel groen er in Amsterdam te vinden is, maar ook van welke waarde dit groen kan zijn voor mens, dier en klimaat.

Specifiek bekijken we in welke mate het groen in potentie een bijdrage kan leveren aan de waarden sociaal welzijn, gezondheid, klimaatadaptatie en natuur. Het resultaat geeft een inventarisatie van de mogelijke rollen die de groengebieden in Amsterdam kunnen vervullen. Zou het Vondelpark, naast een plek om te recreëren, ook een geschikte leefomgeving kunnen zijn voor plant- en diersoorten? En in hoeverre nodigt natuurpark Het Twiske uit om er te gaan sporten?

Stadsparken nodigen uit tot ontmoeting in het groen

We zien dat de stadsparken en stadsplantsoenen, in vergelijking tot andere typen groengebieden in de stad, een relatief sterke sociale functie hebben. Er is veel zitgelegenheid en vaak zijn er speeltuinen aanwezig. Dit geldt ook voor de groene verbindingen, deze zijn vaak kleinschaliger ingericht en soms ontstaan hierin kleinere parkjes. De stadsparken bieden de meeste mogelijkheden voor sociale recreatie. Zo zijn er bijvoorbeeld relatief veel horecagelegenheden en plekken om de hond los te laten lopen. Ook worden er evenementen georganiseerd waar veel bezoekers op af komen.

Bewegen in het groen minder goed mogelijk in het Centrum

We hebben ook gekeken in hoeverre de opzet van het groen in Amsterdam het aantrekkelijk maakt om in te bewegen. Groengebieden die uitnodigen tot beweging zijn schaars in het Centrum, maar verder redelijk gelijk verdeeld over de andere stadsdelen. Logischerwijs bieden vooral de grotere natuurparken en landschappen aan de randen van de stad, zoals in Waterland en de Bretten, gelegenheid om lange wandelingen of fietstochten te maken.

De stadsparken, zoals het Vondelpark en het Oosterpark, zijn goed geschikt voor kortere wandelingen. Sportvoorzieningen zijn met name aanwezig in stadsplantsoenen, kleinere stadsparken en natuurlijk in de sportparken. Opvallend is dat ook de groene verbindingen relatief goed geschikt blijken om in te bewegen.

Veel natuurlijk groen in Noord en Zuidoost maar ook de groene verbindingen zijn belangrijk

Een veelzijdig groengebied is niet alleen van waarde voor de Amsterdammers, maar ook voor dier- en plantsoorten. Groen dat geschikt is als leefomgeving voor dieren en planten, ook wel biotoop genoemd, is vooral te vinden in natuurgebieden en natuurparken aan de randen van de stad. Hier is veel natuurlijk groen te vinden. Het Diemerbos, de Gaasperzoom en de Volgermeerpolder zijn hier voorbeelden van.

Maar ook buiten de groengebieden biedt groen een leefomgeving voor biodiversiteit, zoals in de vorm van buurtgroen. Een hoge diversiteit in typen groen en beplanting zien we met name in de natuurparken, stadsparken en groene verbindingen. Deze groene verbindingen zorgen ervoor dat diersoorten zich tussen groengebieden door de stad heen kunnen verplaatsen.

Landschappen, natuur-, stads- en gedenkparken helpen de gevolgen van klimaatverandering te verminderen

Groen kan een sterke bijdrage leveren in het tegengaan van gevolgen van klimaatverandering in de stad. Bij hevige buien wordt regenwater beter opgenomen en afgevoerd wanneer de bodem bestaat uit gras dan wanneer dit bedekt is met bestrating. Daarnaast biedt de schaduw van bomen verkoeling tijdens hete zomerdagen.

Vooral de natuurparken en landschappen aan de randen van de stad bestaan voor grote delen uit onverharde grond. De groengebieden in de centralere delen van de stad, met name de plantsoenen, tuin-, sport-, gedenk- en stadsparken, zijn gemiddeld voor 18 tot 34 procent verhard. De meest schaduwrijke plekken in de stad zijn te vinden in de stadsparken, natuurparken en gedenkparken.

Stadsparken en stadsplantsoenen meest veelzijdige groengebieden

Samengenomen blijken stadsparken erg veelzijdige groengebieden te zijn. Ze nodigen uit tot ontmoeting en beweging, hebben vaak een relatief hoge diversiteit aan groen en kunnen bijdragen aan klimaatadaptatie. Ook stadsplantsoenen blijken op meerdere manieren van waarde te kunnen zijn voor de stad, maar kunnen vooral sterk bijdragen aan het sociaal welzijn en de gezondheid van gebruikers. Dit geldt ook voor de groene verbindingen, hoewel deze niet specifiek ingericht zijn om bezoekers aan te trekken.

De potentiële waarde van natuur-, tuin-, sport- en gedenkparken en landschappen blijkt meer eendimensionaal. Zo kunnen vooral de natuurparken de biodiversiteit stimuleren en dragen landschappen goed bij aan de afvoer van regenwater. Op dit moment nodigen deze plekken nog relatief weinig uit voor sociale recreatie en beweging. Tuinparken spelen juist bij uitstek een sociale rol en sportparken stimuleren duidelijk de gezondheid van bezoekers, maar beide bestemmingen zijn relatief veel verhard en bevatten weinig natuurlijk groen. Niet alleen zet de gemeente Amsterdam de komende jaren in op vergroening waar mogelijk, maar ook op het breder benutten van het bestaande groen. Het uitgangspunt hierbij is een stad met voldoende groen dat aan zoveel mogelijk opgaven bijdraagt.

In de kaarten hierboven is de waarde van groen uitgedrukt in vier indexen. Iedere index geeft aan of een gebied relatief hoog of laag scoort ten opzichte van het gemiddelde van de hele stad. Een gebied dat op het gemiddelde van de stad ligt heeft een indexwaarde van 100. Zie het rapport van de Monitor Groen en de technische bijlage voor een uitgebreidere uitleg van de gebruikte methode.